Bestaande (deel)oplossingen uit de praktijk
Tutorleren VO
Tutorleren VO is een onderneming van Anne-Marie van Dongen. Zij is ervaren in het opzetten van peer-tutoring op VO scholen. Anne-Marie is zo vrijgevend geweest om haar inzichten te delen tijdens een kort overleg en tips te geven over hoe het huidige onderzoek te laten resulteren in duurzame, betekenisvolle producten. De volgende aspecten zijn volgens haar essentieel in het realiseren van effectieve peer-tutoring op school:
Doel en invulling van tutorrol
Beeldvorming van tutoren
Investeren in de beeldvorming van tutoren levert het meest op: tutoren-in-spe moeten een transitie maken van consumerende leerling naar autonome leerling die eigenaarschap draagt over het eigen leerproces en eigenaarschap kan delen over het leerproces van anderen. Tutoren horen zichzelf in de tutorrol dus niet meer te zien als deelnemer maar als coach. Deze beeldvorming is de drijfveer achter het uitdragen van hun rol.
Kennis en vaardigheden van tutoren
De effectiviteit van peer-tutoring hangt onder andere af van de vakinhoudelijke, didactische en sociaal-emotionele kennis en vaardigheden van de tutor. De belangrijkste kennis die Anne-Marie benoemt in de context van dit onderzoek zijn kennis over het puberbrein (hoe leren leerlingen?), gesprekstechnieken (bijvoorbeeld scaffolding), kennis over SPA, kennis over effectieve werkvormen en vakinhoudelijke kennis. Belangrijke vaardigheden zijn volgens haar het helder krijgen van de hulpvraag van de leerling, het inzetten van een effectieve werkvorm en het monitoren van het leerproces van de leerling.
Identificeren van hulpvraag en kiezen van werkvorm
De hulpvraag van een leerling bij het oplossen van een opgave komt voort uit problematiek binnen één of meer van de volgende niveaus: (1) een leerling kan onvoldoende vakkennis hebben om de opgave op te lossen, (2) een leerling heeft onvoldoende vaardigheid in de systematiek voor het oplossen van de opgave (SPA en domeinspecifieke vaardigheden) en/of (3) de executieve vaardigheden van de leerling belemmeren de leerling in het oplossen van de opgave. Een tutor moet in staat zijn te herkennen op welk van deze niveaus de hulpvraag betrekking heeft om effectieve hulp te kunnen bieden. Wanneer de hulpvraag is geïdentificeerd, kan de tutor een effectieve werkvorm kiezen. Dit betekent dus ook dat een tutor beschikking moet hebben over een specifieke werkvorm die effectief is bij de specifieke hulpvraag van de leerling om effectieve ondersteuning te kunnen bieden.
Begeleiding en ondersteuning van tutoren door docent
Dagtraining
Om tutoren-in-spe te instrueren over de rol die zij als tutor hebben en de kennis en vaardigheden die daarbij horen, is het nuttig om tutoren een dagtraining aan te bieden. Deze training doet er goed aan een rollenspel te bevatten: een oefensetting waarin tutoren hun vaardigheden bewust inzetten onder begeleiding van een docent of tutor-coach.
Reflectie en docent-monitoring
Zodra tutoren peer-tutoring aan gaan bieden is het belangrijk dat tutoren aangezet worden tot reflectie op hun peer-tutoring om zo hun vaardigheid en beeldvorming verder te ontwikkelen. Dit kan aan de hand van korte intervisie sessies met de betrokken docent. Het is hierbij helpend als de docent de tutor-leerling interactie monitort. Bovendien is het monitoren door de docent noodzakelijk om de kwaliteit van het peer-tutoring te onderhouden: de docent is vakinhoudelijk, didactisch en pedagogisch expert en draagt eindverantwoordelijkheid over de peer-tutor interacties wat betreft kennisoverdracht en sociaal-emotionele veiligheid. Het garanderen van deze monitoring is dus essentieel voor de effectiviteit en duurzaamheid van peer-tutoring op school.
Praktisch inzetbare hulpmiddelen
Wanneer het doel van een peer-tutor interactie duidelijk is, helpt het als de tutor beschikt over praktisch inzetbare hulpmiddelen die ondersteuning bieden bij het proberen te bereiken van het doel. In de context van dit onderzoek is het doel om het probleemoplossend vermogen van leerlingen te vergroten middels peer-tutoring. Een hulpmiddel omtrent SPA zou dus zeer helpend zijn. Dit hulpmiddel dient in gebruik praktisch inzetbaar te zijn. Dat wil zeggen: tutoren kunnen kort refereren naar het hulpmiddel om vervolgens direct terug te schakelen naar de interactie met de leerling.
Duurzaamheid van peer-tutoring op school
Peer-tutoring is een tool met veel facetten en betrokkenen. Bovenstaande beschrijft een aantal van deze facetten en betrokken, maar niet alle. Schoolbrede implementatie van peer-tutoring vereist bijvoorbeeld ook breed draagvlak binnen de school en acceptatie bij ouders en leerlingen. De boodschap die Anne-Marie overbrengt met betrekking tot implementatie van peer-tutoring is dat al deze facetten vanaf het begin in acht genomen dienen te worden om kans op succesvolle implementatie en duurzaamheid te garanderen. Peer-tutoring heeft duidelijke voordelen. Het zou dus jammer zijn als deze poging tot implementatie onsuccesvol zou zijn en de deur naar peer-tutoring tijdelijk dichtgaat. Ten slotte geeft Anne-Marie aan dat er ter verduurzaming nagedacht moet worden op welke manier de peer-tutoring verder wordt uitgedragen na afloop van dit onderzoek.